Wszedł w życie Akt o Usługach Cyfrowych. Sprawdź, co się zmienia

17 lutego 2024 r. to dzień, w którym zaczął obowiązywać Akt o Usługach Cyfrowych, a wraz z nim nowe zasady regulujące działanie platform internetowych. Choć wciąż czekamy na polskie przepisy wdrażające DSA (Digital Services Act), warto już teraz przyjrzeć się kluczowym aspektom tzw. konstytucji Internetu, która będzie mieć wpływ na dostawców i internautów. Kto najbardziej odczuje zmiany? Co nowe regulacje oznaczają dla użytkowników sieci? Przeczytaj i sprawdź!

Czym jest Akt o Usługach Cyfrowych?

Od lat obserwujemy wzrost znaczenia usług cyfrowych. W związku z tym pojawiła się potrzeba stworzenia zasad funkcjonowania zarówno ich dostawców, jak i samych użytkowników sieci.

Obok szeregu projektów aktów prawnych zaproponowanych w ostatnim czasie przez Komisję Europejską, powstała tzw. konstytucja Internetu. Jest to Akt o Usługach Cyfrowych (Digital Services Act), którego głównym zadaniem jest nie tylko uregulowanie działań online, ale również zwiększenie bezpieczeństwa w Internecie i nadanie większych praw konsumentom.

Wiemy już, że przepisy zawarte w DSA wpłyną na całą Unię Europejską. Dokument ten nakłada na firmy cyfrowe odpowiedzialność za treści, które są publikowane na ich platformach.

Dokładnie 4 października 2022 roku tekst aktu został przyjęty przez Radę Unii Europejskiej. Po podpisaniu go przez przewodniczących PE i UE, publikacji w Dzienniku Urzędowym UE i upływie 15 miesięcy w końcu wszedł w życie. Wraz z Aktem o Rynkach Cyfrowych tworzy pakiet, który ma zapewnić ochronę praw podstawowych użytkownikom i dostęp do bezpiecznych produktów oraz stworzyć warunki do uczciwej konkurencji.

Których firm dotyczy „konstytucja Internetu”?

Ujednolicone przepisy mają zapewnić uporządkowane i spójne warunki świadczenia usług cyfrowych.

Warto podkreślić, że DSA obejmuje wszystkie firmy internetowe świadczące usługi pośrednie i zapewniające użytkownikom dostęp do treści, produktów i usług. Co ważne, przepisy dotyczą przedsiębiorców działających na jednolitym rynku UE, niezależnie od tego, czy mają siedzibę w Unii, czy poza nią.

Do „usług pośrednich” zalicza się np. hosting.

Akt o Usługach Cyfrowych ma więc zastosowanie do takich podmiotów jak:

• portale społecznościowe,
• strony handlowe,
• sklepy z aplikacjami,
• wyszukiwarki internetowe,
• serwisy udostępniania treści,
• platformy z ofertami zakwaterowania czy podróży.

Przepisy są proporcjonalne do wpływu na społeczeństwo i wielkości firmy. Choćby dlatego duże platformy internetowe, takie jak Alibaba AliExpress, Facebook czy Google Search, będą podlegać bardziej rygorystycznym regulacjom niż bardzo małe przedsiębiorstwa, które są zwolnione z większości obowiązków.

Wymagania wobec gigantów online obejmują między innymi ustanowienie planów zmniejszania ryzyka, udostępnianie danych badaczom i organom państwowym oraz zapewnienie użytkownikom większej kontroli nad personalizowanymi rekomendacjami. Wszystko ze względu na ich nieocenioną rolę w e-handlu, ułatwianiu wymiany opinii czy rozpowszechnianiu wiedzy oraz informacji.

W tym miejscu warto podkreślić, że DSA ustanawia nową definicję platformy internetowej. Akt podaje, że są to podmioty, które przede wszystkim umożliwiają użytkownikom rozpowszechnianie i przechowywanie informacji.

Najbardziej restrykcyjne obowiązki zostaną nałożone na platformy i wyszukiwarki, które mają ponad 45 milionów aktywnych użytkowników. Do tego grona Komisja Europejska zalicza następujące podmioty (kolejność alfabetyczna): Alibaba AliExpress, Amazon Store, Apple AppStore, Bing, Booking, Facebook, Google Maps, Google Search, Google Shopping, Instagram, LinkedIn, Pinterest, Snapchat, TikTok, Wikipedia, X (dawniej Twitter), YouTube, Zalando.

Każda z wymienionych platform musiała wdrożyć nowe przepisy już w poprzednim roku.

Nowe obowiązki dostawców cyfrowych według DSA

Wprowadzenie Aktu o Usługach Cyfrowych wymaga od platform internetowych zastosowania szeregu nowych środków, które mają na celu lepszą ochronę użytkowników i zwiększenie przejrzystości. Jak wynika z naszego doświadczenia oraz ocen ekspertów, skala zapisów zastosowana w nowej regulacji może być porównywana z tymi, które wcześniej wprowadziła ustawa o RODO.

A choć nadal czekamy na polskie przepisy, które wdrożą założenia DSA, to już teraz warto zapoznać się z kluczowymi zmianami. Poniżej znajdziesz najważniejsze obowiązki i środki, które wprowadza „konstytucja Internetu”.

Zwalczanie nielegalnych produktów i usług

Firmy zobowiązane są do eliminacji sprzedaży nielegalnych produktów i usług w przestrzeni cyfrowej.

Przeciwdziałanie nielegalnym treściom

Platformy zostały zobligowane do skutecznego przeciwdziałania fałszywym informacjom, propagandzie, nawoływaniu do nienawiści, molestowaniu i niegodziwemu traktowaniu dzieci w celach seksualnych. Wymagane jest szybkie reagowanie na takie treści i umożliwianie użytkownikom ich sygnalizowania przy jednoczesnym zachowaniu wolności wypowiedzi.

Moderacja zawartości

W przepisach pojawia się zalecenie, aby platformy stosowały narzędzia służące moderowaniu, które umożliwiają zaskarżanie decyzji o usunięciu treści lub ograniczeniu dostępu do nich przez użytkowników.

Przejrzystość warunków korzystania z platform

Jak już wspominaliśmy, jednym z celów DSA jest zwiększenie przejrzystości działania platform cyfrowych. Choćby dlatego w regulacji pojawił się przepis, zgodnie z którym dostawcy muszą zapewnić użytkownikom klarowne informacje co do warunków korzystania z usług oraz sposobu rekomendowania treści przez algorytmy.

Regulacja reklam

Według nowych przepisów dostawcy muszą udostępniać informacje dotyczące monetyzacji wrażliwych danych odbiorców. Po stronie platform jest też konieczność uzyskania zgody na stosowanie reklamy ukierunkowanej. Niezbędne jest także zapewnienie prostego sposobu wyrażenia odmowy.

DSA wprowadza ponadto zakaz reklam kierowanych do dzieci i nakłada obowiązek na serwisy, które muszą udostępnić użytkownikom informacje na temat reklam. Internauci dowiedzą się w ten sposób, chociażby, dlaczego widzą daną treść sponsorowaną i kto za nią zapłacił.

Zakaz zwodniczych interfejsów

Czy wiesz, co to jest Dark Patterns? To techniki stosowane w projektowaniu stron internetowych, aplikacji czy usług, które mają na celu wprowadzenie użytkowników w błąd lub manipulowanie nimi, aby wykonać określone działania. Są to zwykle nieetyczne praktyki, dzięki którym dochodzi do zwiększenia konwersji, sprzedaży lub pozyskania danych osobowych. Przykłady obejmują ukrywanie opcji rezygnacji z subskrypcji, wprowadzanie mylących przycisków czy stosowanie niejasnych warunków umów.

Akt o Usługach Cyfrowych wprowadza zakaz stosowania tego rodzaju zwodniczych interfejsów, które mają na celu wprowadzenie użytkowników w błąd i nakłanianie ich do nieświadomej subskrypcji usług. Komisja zapewniła sobie również prawo do precyzowania praktyk uznawanych za Dark Patterns.

Mechanizm reagowania kryzysowego

W odpowiedzi na sytuacje kryzysowe, takie jak wojna w Ukrainie i związane z nią manipulowanie informacjami w Internecie, wprowadzono nowy artykuł dotyczący mechanizmu reagowania. Pozwala on analizować wpływ działalności bardzo dużych platform internetowych i wyszukiwarek na dany kryzys oraz podejmować decyzje o środkach, które należy wprowadzić, aby zapewnić poszanowanie praw podstawowych.

Opis wszystkich zmian znajdziesz w oficjalnym dokumencie DSA na stronie EUR-Lex.

Warto pamiętać, że firmy, które nie przestrzegają aktu o usługach cyfrowych, będą musiały liczyć się z sankcjami i grzywnami proporcjonalnymi do ich wielkości.

Jakie korzyści płyną z DSA dla użytkowników?

Wprowadzenie Aktu o Usługach Cyfrowych ma na celu zapewnienie ochrony praw i uzasadnionych interesów wszystkich zaangażowanych stron, zwłaszcza obywateli UE. DSA przynosi więc wiele korzyści – najważniejsze znajdziesz poniżej.

Większa kontrola po stronie użytkowników

DSA umożliwia użytkownikom lepsze zarządzanie treściami widocznymi w przestrzeni cyfrowej, zgłaszanie nieodpowiednich materiałów oraz otrzymywanie informacji o decyzjach platform w tej kwestii.

Zapobieganie nielegalnym treściom i przemocy online

Nowe przepisy wprowadzają skuteczne mechanizmy przeciwdziałania nielegalnym treściom, propagandzie, nawoływaniu do nienawiści oraz przemocy wobec dzieci. Takie narzedzia zwiększają bezpieczeństwo internautów.

Większa przejrzystość i bezpieczeństwo

Wprowadzone zostają jasne zasady dotyczące warunków korzystania z usług oraz funkcjonowania algorytmów, co pozwala użytkownikom lepiej zrozumieć i kontrolować aktywność na platformach cyfrowych.

Ochrona prywatności dzieci

Jak już wiesz, akt wprowadza zakaz reklam skierowanych do dzieci oraz wykorzystywania ich wrażliwych danych osobowych. W ten sposób chroni się najmłodszych przed nieodpowiednimi treściami i praktykami marketingowymi.

Zakaz zwodniczych praktyk

Kolejną korzyścią z perspektywy użytkowników jest zakaz stosowania zwodniczych interfejsów, które mogą wprowadzać w błąd i prowadzić do nieświadomych decyzji, takich jak subskrypcje usług. W ten sposób DSA zwiększa uczciwość i przejrzystość działań platform.

Większe bezpieczeństwo informacyjne

Co należy podkreślić ponownie, DSA wprowadza mechanizmy zgłaszania nielegalnych treści oraz systemy rekomendacji mające na celu eliminację dezinformacji i propagandy, co przyczynia się do zwiększenia bezpieczeństwa użytkowników.

Akt o Usługach Cyfrowych – podsumowanie

Przewidujemy, że wejście w życie Aktu o Usługach Cyfrowych stanowi kamień milowy dla regulacji świadczenia usług online. W końcu wprowadzenie DSA ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa w sieci, ochronę praw konsumentów oraz zwiększenie przejrzystości działań platform internetowych.

Widzimy już, że DSA przynosi liczne korzyści użytkownikom, umożliwiając lepszą kontrolę nad treściami, zapobiegając nielegalnej zawartości i przemocy online, zwiększając przejrzystość, ochronę prywatności dzieci oraz eliminując zwodnicze praktyki.

Pamiętaj, że choć nie mamy jeszcze polskiej ustawy wdrażającej regulację, to DSA jest rozporządzeniem, które obowiązuje bezpośrednio od 17.02.2024 roku.