Każdy z nas jest klientem. Gdy kupujemy nowy towar, niezależnie czy jest to sprzęt elektroniczny, meble czy ubrania, zawsze liczymy na to, że będą one wolne od wad. Czasami jednak zdarza się, że wybrany produkt okazuje się wadliwy. W takich sytuacjach kupujący mają prawo do reklamacji, jednak nie zawsze wiemy, jakie prawa przysługują nam w zależności od tego, czy mamy do czynienia z gwarancją czy rękojmią. Choć te dwa pojęcia są podobne, w rzeczywistości różnią się od siebie. Co warto wiedzieć na ich temat? Jakie prawa przysługują konsumentowi? Przeczytaj i dowiedz się więcej.
Gwarancja a rękojmia – omówienie pojęć
Zarówno konsumenci, jak i sprzedawcy muszą dokładnie rozumieć, jakie prawa i obowiązki ich obowiązują.
Jednym z często poruszanych tematów są różnice między gwarancją a rękojmią. Te dwa pojęcia, choć podobne w kontekście reklamacji, mają zupełnie różne podstawy prawne i zakres zastosowania. Poniżej postaramy się je omówić, a następnie wskazać podstawowe rozbieżności. Zaczynamy!
Co nazywamy gwarancją?
To dobrowolne zobowiązanie gwaranta (producenta, dystrybutora, a czasem sprzedawcy) wobec kupującego, dotyczące jakości sprzedawanego towaru. Jego najważniejsze elementy to:
- Gwarancja jakości – gwarant zapewnia, że produkt będzie wolny od wad fizycznych i spełni określone standardy przez wskazany czas trwania gwarancji.
- Oświadczenie gwarancyjne – dokument określający szczegóły, np. jakie wady rzeczy sprzedanej są objęte gwarancją, a także warunki i czas jej obowiązywania.
- Termin gwarancji – okres trwania gwarancji może być różny (np. 12 miesięcy, 24 miesiące) i zależy od decyzji gwaranta.
- Zakres ochrony gwarancyjnej – zwykle obejmuje naprawę, wymianę rzeczy, a czasem nawet zwrot pieniędzy w przypadku wadliwego produktu.
Co istotne, gwarancja jest całkowicie opcjonalna i nie wynika z przepisów prawa. Warto pamiętać, że ani nie wyłącza, ani nie ogranicza praw konsumenta z tytułu rękojmi.
Co to jest rękojmia?
W tym przypadku mówimy o ustawowej odpowiedzialności sprzedawcy za wady rzeczy sprzedanej. Oznacza to, że właściciel sklepu odpowiada wobec kupującego za to, aby rzecz była zgodna z umową sprzedaży. Jeśli okaże się, że towar zakupiony ma wady fizyczne lub prawne, kupujący ma prawo do złożenia reklamacji.
Najważniejsze aspekty rękojmi:
- Rękojmia przysługuje konsumentom oraz przedsiębiorcom na prawach konsumenta.
- Wady fizyczne – np. uszkodzenia, brak zgodności z opisem, wadliwy produkt.
- Wady prawne – np. gdy sprzedawany towar jest własnością osoby trzeciej.
- Ramy rękojmi – czas trwania rękojmi wynosi co do zasady 2 lata od daty zakupu (lub 5 lat w przypadku nieruchomości).
- Sprzedawca ma obowiązek usunąć wady, wymienić rzecz sprzedaną na wolną od wad, obniżyć cenę lub przyjąć zwrot towaru.
- Rękojmia konsumencka wynika z przepisów kodeksu cywilnego i nie wymaga dodatkowych formalności.
Zanim przejdziemy do konkretnego omówienia różnic, musisz poznać jeszcze dwa ważne pojęcia.
Za jakie wady odpowiada sprzedawca?
Wada fizyczna
Wada fizyczna to sytuacja, gdy rzecz sprzedana ma wady, które obniżają jej wartość, użyteczność lub sprawiają, że jest niezgodna z umową sprzedaży. Jej przykłady to:
- uszkodzenia mechaniczne,
- brak funkcji deklarowanych przez producenta,
- niekompletność (np. brak istotnych części).
Wada prawna
Wada prawna dotyczy zaś sytuacji, gdy sprzedany towar nie może być legalnie używany przez kupującego, np.:
- należy do osoby trzeciej,
- jest obciążony prawami osób trzecich (np. zastawem).
Jakie są różnice między gwarancją a rękojmią?
Jak już wiesz, rękojmia i gwarancja to dwa pojęcia, które często pojawiają się w kontekście ochrony praw konsumenta, jednak wiele osób nie zna dokładnie różnic między nimi. Właśnie dlatego przygotowaliśmy krótki opis, który wyjaśnia kluczowe rozbieżności.
Podstawa prawna
Podstawą prawną rękojmi jest kodeks cywilny, co oznacza, że odpowiedzialność sprzedawcy za wady rzeczy jest ustawowa i obowiązkowa. W drugim przypadku natomiast wszystko opiera się na umowie gwarancji, która jest dobrowolna i udzielana przez gwaranta, na przykład producenta.
Zakres odpowiedzialności sprzedawcy i innych podmiotów
W przypadku rękojmi, to sprzedawca ponosi odpowiedzialność za wady rzeczy. Jest on zobowiązany do naprawienia lub wymiany wadliwego produktu. O udzieleniu gwarancji decyduje gwarant, który może być producentem lub innym podmiotem przyjmującym reklamację towaru.
Obowiązkowość
Gwarancja nie jest obowiązkowa, co oznacza, że jej udzielenie zależy od woli gwaranta. Rękojmia natomiast jest ustawowym obowiązkiem sprzedawcy, który musi odpowiadać za wady rzeczy.
Zakres ochrony i warunki reklamacji
Zakres ochrony w przypadku rękojmi obejmuje wady rzeczy fizyczne i prawne. Sprzedawca odpowiada więc zarówno za wadliwy towar, jak i rzeczy, które są obciążone prawem osoby trzeciej.
W przypadku gwarancji wszystko zależy od oświadczenia gwarancyjnego. Uprawnienia kupującego mogą być różne w zależności od warunków określonych przez gwaranta.
Okres rękojmi a czas trwania gwarancji
Czas trwania rękojmi wynosi zasadniczo 2 lata, natomiast czas obowiązywania gwarancji ustalany jest przez gwaranta i może być różny w zależności od produktu i warunków gwarancji.
Roszczenia konsumenta
Uprawnienia kupującego w przypadku rękojmi konsumenckiej obejmują naprawę, wymianę rzeczy, obniżkę ceny oraz zwrot pieniędzy. W przypadku gwarancji uprawnienia te mogą być różne, ale zazwyczaj obejmują usunięcie wady lub wymianę wadliwego towaru.
Co wybrać – gwarancję czy rękojmię konsumencką?
Z perspektywy przedsiębiorcy i klienta warto znać swoje prawa oraz obowiązki.
- Kupujący ma prawo korzystać zarówno z gwarancji, jak i rękojmi, w zależności od okoliczności. Przykładowo:
- W przypadku wadliwego towaru, gdy czas trwania gwarancji już minął, można wciąż skorzystać z rękojmi.
- Jeśli warunki gwarancji przewidują szybszą wymianę rzeczy lub usunięcie wady, ta opcja może być korzystniejsza.
- Dla sprzedawców istotne jest, by precyzyjnie określić swoje zobowiązania i informować klientów o przysługujących im prawach. Oferowanie dodatkowej gwarancji może zwiększyć zaufanie do marki.
Praktyczne wskazówki
- Dla konsumentów: Zawsze sprawdzaj dokument gwarancyjny i ramy rękojmi. Jeśli rzecz sprzedana ma wady fizyczne lub prawne, w pierwszej kolejności możesz złożyć reklamację towaru na podstawie rękojmi konsumenckiej.
- Dla sprzedawców: Jasno określaj warunki sprzedaży i reklamacji. Pamiętaj, że sprzedawca ponosi odpowiedzialność ustawową, niezależnie od udzielenia gwarancji.
Eksperci podkreślają, że zarówno gwarancja, jak i rękojmia mają na celu ochronę praw konsumenta w przypadku zakupu wadliwego towaru.
Ważne jest, aby kupujący znał swoje prawa i korzystał z nich w odpowiednich sytuacjach, a sprzedawcy świadomie informowali klientów o przysługujących im uprawnieniach oraz precyzyjnie określali warunki sprzedaży i reklamacji. Dzięki temu obie strony będą mogły uniknąć nieporozumień i konfliktów, a proces reklamacji będzie przebiegał sprawnie i zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.